دوم تیرماه سالروز به توپ بستن مجلس شورای ملی

اختصاصی جارستان: محمدعلی‌شاه که از زمان مرگ پدرش (مظفرالدین شاه‌) مایل به هیچ‌گونه سازش و مماشات با رهبران نهضت مشروطه نبود، عملا روبه‌روی مردم‌، مشروطه‌خواهان و نمایندگان مجلس قرار گرفت‌. محمدعلی‌شاه برخلاف تظاهری که در عهد صدارت عین‌الدوله به علاقه‌مندی به مشروطه داشت، از‌‌‌‌ همان آغاز سلطنت به مخالفت با مجلس پرداخت. در مراسم تاج‌گذاری خویش مجلسیان را دعوت نکرد؛ وزرای خود را هم به مخالفت و بی‌اعتنایی به مجلس تکلیف یا تشویق کرد. اساس دارالشوری و عدالتخانه دچار تزلزل شد، با این حال تاسیس انجمن‌های ایالتی و ولایتی در تهران و سراسر کشور در سال ۱۳۲۴ق، تدریجا موجب رفع تزلزل از مجلس شد و غوغایی که در دفاع از مشروطه در تبریز بر پا شد، درباریان را از ادامه مخالفت با مجلس ترساند. ‌شاه هم به ناچار دستخطی مبنی بر تایید و قبول مشروطیت صادر کرد. بالاخره مجلس نیز متمم قانون‌اساسی را در ۱۰۷ ماده که در واقع تکمله اساس مشروطیت بود تهیه و تصویب کرد و بدین گونه اصل تفکیک قوای سه‌گانه مملکت که تاسیس عدالتخانه بدون آن غیرممکن یا بی‌فایده بود، به وسیله مجلس اول به تصویب رسید.
بر اثر اقدامات مجلس ملوک‌الطوایفی برافتاد، مستمری‌های گزاف و بی‌قاعده شاهزادگان و اعیان قطع شد. مجلس بودجه کشور را اصلاح و تعدیل کرد، بانک ملی به‌وجود آورد، مستمری‌های نزدیکان‌شاه را محدود کرد و حتی برای خود ‌شاه مستمری متناسب تعیین کرد. این کار خشم و مخالفت‌شاه را نسبت به مجلس شدید‌تر کرد. در اسفند ۱۲۸۶ گروهی با کمین در مسیر حرکت‌شاه و پرتاب بمب به سوی اتومبیلش موجب تعمیق و تشدید اختلافات شدند.‌شاه از ترس اتفاقی مشابه خود را در قصرش محبوس کرد و بدگمانی‌اش افزون شد. مجلس به‌جای رفع بدگمانی‌های‌شاه با سنگ‌اندازی در راه دستگیری سوءقصدکنندگان فضا را مسموم‌تر کرد. محمدعلی‌شاه خواهان دستگیری بمب‌انداز‌ها بود. او در دستخطی به مجلس از بی‌عملی آنها در دستگیری مقصرین شکایت کرد. در چنین شرایطی انجمن‌ها به‌صورت علنی اعضایشان را مسلح کرده، به آنها مشق نظامی می‌دادند که از سویی دیگر فشار بیشتری بر‌شاه وارد می‌کردند.
وی که از همان آغاز کار، مصمم به برانداختن مشروطیت بود، بهانه‏ ای در دست نداشت. اما در جریان سوء قصدی که به وی شد، بهانه لازم را به دست آورد و آن را به گردن آزادی‏خواهان انداخت، تا اینکه سرانجام پس از ماه ‏ها کشمکش میان مجلس و دربار و عدم دسترسی به نتیجه مطلوب، در روز سه‏شنبه دوم تیرماه ۱۲۸۷ ش برابر با ۲۳ جمادی اولِ ۱۳۲۶ ق، هنوز آفتاب طلوع نکرده بود که قشون محمدعلی شاه به سوی مجلس روان شدند و راه‏هایی را که به مجلس منتهی می‏شد، بستند. مجاهدان که در میدان بهارستان بودند در سنگرهای خود به حال آماده‏ باش درآمدند. چون خبر به گوش حضرات آیات بهبهانی و طباطبایی، از رهبران روحانی مشروطه، رسید، با بی‏ پروایی و دلیری از خانه بیرون آمدند و خود را به مجلس رسانیدند تا شاید از وقوع حادثه جلوگیری نمایند. ناگهان مجلس شورای ملی که هنوز مدت زیادی از بدو تشکیل آن نمی‏گذشت به دستور محمد علی شاه مستبد و توسط کلنل لیاخوف، افسر روسی به توپ بسته شد.

میتوان اینگونه نتیجه گرفت که، دو علت اصلی و عمده در به توپ بستن مجلس توسط محمد علی شاه بررسی شد، یکی علت داخلی یعنی استبداد و خودکامگی شخصی شاه و دیگری علت خارجی، یعنی دخالت دولت روس که در تهران لیاخوف فرمانده قزاقها بود که مجلس را به توپ بست.